Er is veel discussie over de oorsprong van het Fair Isle breien. Eerst dacht men dat een Spaans schip uit de Armada-vloot dat voor de kust van de Shetlands gezonken zou zijn rond 1588. De truien van de zeelieden van dit schip zouden de inspiratiebron zijn voor het Fair Isle breiwerk.
Intussen wordt deze theorie verworpen. De vroegste voorbeelden van Fair Isle breiwerk in musea dateren van rond 1850, dat is 300 jaar later! Fair Isle patronen worden niet genoemd totdat Eliza Edmondston dat specifiek doet in 1856. Het lijkt onwaarschijnlijk dat er 300 jaar Fair Isle breiwerk gemaakt is zonder dat het ergens genoemd werd.
Maar waar komt de techniek van het Fair Isle breien dan wel vandaan?
Vandaag de dag is er nog steeds geen sluitend antwoord op deze vraag. Het meest waarschijnlijke is dat Fair Isle breiwerk zijn oorsprong vindt in Scandinavisch breiwerk – vooral in het breiwerk uit Estland. Breiwerk werd meegenomen naar de Shetland Eilanden door kooplieden die de zee overstaken.
De Fair Isle patronen, het meevoeren van de draad achter het werk en het gebruik van bepaalde kleuren lijken erg op breiwerk dat in Estland in dezelfde tijd gemaakt werd. De techniek om de draad waarmee je niet breit mee te nemen achter het werk werd in Estland al toegepast lang voordat dit in de Shetlands populair werd.
Breien is een ambacht dat steeds in beweging is en in de 19de eeuw ging men ook borduurpatronen gebruiken voor het inbreien van motieven. In die tijd was borduren populair en er werden veel patronen op papier uitgegeven. Vooral de kleinste Fair Isle patronen (de zgn. peerie patterns) vind je ook in borduurpatronen. Ook dit is dus een bron voor Fair Isle motieven.
De Shetland Eilanden waren beroemd om hun ragfijne kantshawls van het eiland Unst. Rond 1900 konden deze shawls met de machine gemaakt worden en deze industrie stond onder druk. De breiers zochten naar een andere bron van inkomsten en begonnen met het maken van kledingstukken in de Fair Isle techniek. Hoewel de vorm van de kledingstukken natuurlijk met de mode meeging in de loop van de tijd, veranderden de motieven die gebruikt worden in het Fair Isle breiwerk nauwelijks.
Na WO I
Fair Isle breiwerk werd pas echt populair toen na de Eerste Wereldoorlog de mode wat meer ongedwongen werd. Men ging gebreide kleding als bovenkleding dragen. En toen Prins Edward van Engeland een Fair Isle trui droeg tijdens een spel golf werden dit soort truien meteen modieus. Zelfs popsterren droegen Fair Isle truien!
In de jaren ’70 werd de olie-industrie groot op de Shetland Eilanden. Men kreeg beter betaalde banen in de olie-industrie en de huisindustrie van het breien van Fair Isle truien verdween bijna. Maar breien werd gelukkig een populaire hobby en de breibladen uit die tijd publiceerden nog wel ‘etnische’ patronen waaronder Fair Isle patronen.
Shetland Knitwear Association
In 1983 werd de Shetland Knitwear Association opgericht. Men was bang dat de kennis van het Fair Isle breien helemaal zou verdwijnen. De olie-industrie op de Noordzee bleef maar groeien en mensen kozen voor werk in de olie-industrie in plaats van voor het breien van truien.
In de jaren ’90 en 2000 was breien niet hip meer en ook van de Fair Isle breiers die nog wel truien maakten voor de verkoop gingen er steeds meer ander werk doen. Er was bovendien haast geen afzetmarkt meer voor de gebreide truien.
Tegenwoordig is er weer interesse voor breien en ook voor het ‘etnische’ breien. Channel heeft zelfs Fair Isle motieven gebruikt voor hun winter 2015-2016 collectie. Op het ‘Shetland College’ in Lerwick worden tegenwoordig de oude breitechnieken, zoals Fair Isle werk, weer onderwezen.
Wil je de Fair isle brei techniek leren, inclusief het ‘steeken’? Dan is Draad! 5 Fair Isle breien echt wat voor jou.
Bronnen:
- Don, Sarah. Fair Isle knitting. NY, Mineola: Dover Publications Inc., 2007.
- Gordon, Ella. “Lubricated Woolens”. 60 North (digital edition), summer 2014: 30-33.
- Hamilton, Alastair. “Inspiration in islands”. 60 North (digital edition), autumn/winter 2013: 21-24.
- Laurenson, Sarah (ed.). Shetland Textiles, 800 BC to the present. Lerwick: Shetland Heritage Publications, 2013.
- McGregor, Sheila. Traditional Fair Isle knitting. NY, Mineola: Dover Publications Inc., 2003.
- Nargi, Lela. Knitting around the world. Minneapolis: Voyageur Press, 2011.
- Parkes, Clara. The knitter’s book of wool. New York: Potter Craft, 2009.
- Ross, Kim. “Update: Chanel accused of copying Fair Isle design found in Paris/Rome 2015/-16 Métiers d’Arts collection”. The Style Of The Case, fashion law, 8 December 2015. 14 December 2015. https://thestyleofthecase.wordpress.com/2015/12/08/chanel-accused-of-copying-fair-isle-design-in-paris-rome-201516-metiers-dart-collection/.
- Starmore, Alice. Book of Fair Isle knitting. NY, Mineola: Dover Publications Inc., 2009.
Wol & Co